İki Jorges, şehir ve İncil

Jorge Luis Borges'in 14 Haziran 1986'daki ölümünden otuz beş yıl sonra, tutkulu bir okuru ve tutkulu bir yazarı, her zaman örtüşmeyen, ancak örtüştüklerinde birbirlerini karşılıklı olarak besleyen iki özelliği hatırlamanın zamanı geldi.

Sözü seven kişi er ya da geç Sözle karşılaşacaktır.

Borges ve İncil'in sözleri

Gerçekten de doymak bilmez bir okuyucu, Kutsal Kitap'ın sayfalarını çevirip sorular soran güzelliğin izlerini bulmadan edemez. Bu sayfalarla karşılaşan bir inançsız, kendini agnostik ya da gnostik ilan etme seçeneğine sahiptir.

Borges'in agnostik olduğu söylenirdi, ancak gerçekte bazı Gnostik özelliklere sahipti, ancak hiçbir zaman tam olarak Gnostik olmadı, çünkü Gnostikler ete ve kana inanmazlar. Gnostik, Borges'in eseri boyunca atıfta bulunduğu çarmıha gerilmiş İsa tarafından skandala uğratılır. 1984 yılında yazdığı "Çarmıhtaki İsa" adlı şiirinde şöyle der: "Onu görmüyorum / ve yeryüzündeki son adımımı atacağım güne kadar / onu aramaya devam edeceğim". Yine aynı şiirde ekler: "Ben şimdi acı çekiyorsam / o adamın acı çekmiş olmasının bana ne yararı olabilir? Ama belki de bu, Pilatus gibi bir yanıt beklemeyen kuşkucunun sorusu değildir. Borges araştırmaya açık.

Borges hayatında ne arıyor?

Elbette bilgi, ama her şeyi kitaplardan öğrendiği söylenemez.

O bir şehir yazarı, sadece bir kütüphane sakini değil. Güvensizlik duyduğu psikoloji ve retorik konularının ötesinde, insanlar, özellikle de şehirlerde yaşayanlar ortaya çıkmaktadır.

Borges, gençliğinin ve mesafelerin ötesindeki tüm hayatının şehri olan Buenos Aires'te sentezlenmiş bir kozmopolisin sakinidir. Bana öyle geliyor ki, dönemin Başpiskoposu Jorge Mario Bergoglio'nun bu yazarı tercih etmesinin nedenlerinden biri de şehirle olan derin ilişkisi.

Tanrı şehirde yaşar

Eğer Hristiyanlık Yeruşalim gibi bir kentte ortaya çıkan ve öğrencilerinin ilk kez Hıristiyan olarak adlandırıldığı başka bir kentte, Tanrı kentte yaşamaktadır. Bergoglio bir keresinde "İnançlı bir bakış şehri keşfeder ve yaratır" demiş ve şehri bir özgürlük ve fırsat yeri, insanların ötekiyle buluşmak için yürümeye çağrıldığı bir yer olarak görmüştür.

Bu ötekiyle karşılaşmada hiçbir istisna ya da yerleşik önyargı yoktur. Borges Kilise'den uzakta yaşamasına rağmen, Bergoglio "varlığını ciddiyet ve ağırbaşlılıkla yaşamasına" hayranlık duymuştur çünkü "bir insanın kalbini sadece Rab bilir".

Bu kalpte çok farklı özler birleşiyordu: anarşist ve özgür düşünceli bir babanın, neredeyse yüz yaşında ölen dindar Katolik bir annenin ya da İncil'den birçok bölümü ezbere okuyan Anglikan bir babaannenin kalbi.

Bu aile bağları, yazarın Truva Savaşı'na, Ulysses'in yolculuklarına ya da dört İncil'e büyük saygı duymasına katkıda bulunacaktır.

Borges San Pedro'da

Borges'ten yapılan aşağıdaki alıntının 2018 Noel'inde Aziz Petrus Meydanı'ndaki doğum sahnesinin yanında yer alması dikkat çekiciydi:

"Hiçbir şey taş üzerine inşa edilmez; her şey kum üzerine inşa edilir, ancak kum taşmış gibi inşa etmeliyiz".

Bunun gizli bir rölativist mesajı ifade ettiğini düşünenlerden gelen eleştiriler hiç de az değildi. Ama bu sadece bir paradoks. Chesterton, vicdanın savunucusu ve Borges tarafından çok beğenildi. Aslında, son eseri Los conjurados'ta başka bir paradoks okuyoruz: "Hayat da ölümsüz olamayacak kadar fakirdir".. Ekici gelişigüzel ekse bile tohumun her zaman iyi toprağa düştüğünü ve tüm binaların bazen güçlendirilmesi gereken sağlam bir zemin üzerinde durmadığını hatırlayalım.

Bu cümle Noel mükemmel dünyaların var olmadığını düşünmeye bir davettir ve Papa Francis'in mükemmel ve saf bir Kilise olmaması gerektiği yönündeki iddiasıyla da bağlantılı olabilir. Mükemmellik arayışı dünyayı hiçbir zaman daha insani hale getirmemiştir.

Apostolik öğütlerinde Amoris laetitiaPapa Francis 8. sayıda Borges'in 1923'te yayınlanan Fervor de Buenos Aires adlı eserinden bazı dizeler alıntılıyor. Yaşayan bir şehrin 24 yaşındaki bir yazar tarafından yazılmış şiirleridir. Referans, şu ayetlerden alınmıştır "Bilinmeyen sokak", garanti eder "her ev bir şamdandır"..

Hıristiyanlık tarafından devralınan ve aynı zamanda kollarının çeşitliliği içinde birliği ve ışıklarıyla aydınlattığı için bir yolu ifade eden bir Yahudi sembolü. Yazara göre bu bir şamdan, "İnsanların hayatlarının ıssız mumlar gibi yandığı, tüm yakın adımlarımızın Golgots üzerinde yürüdüğü".. Ama Golgota'lar varsa, bunun nedeni gerçekten acı çeken bir Mesih, çarmıha gerilmiş bir Tanrı, insan olmuş ve insanla özdeşleşmiş bir Tanrı olmasıdır.

Jorge Luis Borges ve Jorge Mario Bergoglio'yu birleştiren şey, şehre ve İncil'e duydukları sevgiydi.